İlke olarak ergin köpekler günde, yaşama payı düzeyinde ve bir kez beslenirler. Bu amaçla, olumlu yönleri daha çok olan kuru hazır yemlerden veya evde hazırlanan yemlerden yararlanılabilir. Evde hazırlanan yem kullanılacaksa, düzenlenen günlük diyetin 1/3 kadarı et, 1/3 kadarı tahıl-sebze karışımı, 1/3 kadarı da su olmalıdır. Verilecek miktar, hayvanın ağırlığına (ve varsa, yaptığı göreve) göre değişir. Zayıf hayvanlara katkı olarak bir miktar süt, bir yumurta veya bir miktar sebze ve tahıl verilebilir.
Gebe ve Emziren Köpeklerin Beslenmesi
Köpeklerde 9 hafta olan gebelik süresince beslenme açısından şöyle bir yol izlenebilir:
|
- |
Sindirilebilirliği yüksek, enerji ve besin maddelerince zengin diyet kullanılmalı, |
|
- |
İlk 4 haftada yaklaşık olarak yaşama payı düzeyinde beslenmeli, |
|
- |
5–8. haftalar arasında giderek arttırılan düzeylerde beslenmeli, |
|
- |
Gebelik sonunda vücut ağırlığının % 15–25 'i üzerine çıkmamalı. |
İleri gebelikte hayvanlar günde üç kez yemlenirler. Bir ipucu olarak, 6. haftadan başlayarak mama miktarı her hafta % 10 kadar arttırılır. Gebeliğin son haftasında, daha kaliteli yiyecekler, süt/su ile ıslatılarak daha sık öğün üzerinden verilir.
Laktasyon döneminde anne hayvana verilecek yiyecek miktarı, yavru sayısı ve büyüklüğüne bağlı olarak önce 2, ardından 3–4 katına kadar arttırılır. Bu dönemde aşağıdaki ilkeler göz önüne alınır:
|
- |
Sindirilebilirliği yüksek, enerji ve besin maddelerince zengin diyet kullanılmalı, |
|
- |
Aşırı ağırlık kaybını önlemek için yeterince enerji sağlanmalı, |
|
- |
Laktasyonun 4. haftasından sonra yem miktarı yavaş yavaş azaltılmalı, |
|
- |
Temiz ve taze su ad libitum olarak verilmeli. |
Petlerin Beslenmesinde Yapılan Hatalar
Köpek ve kedilerde çeşitli etmenlere (enfeksiyöz, paraziter ve beslenme kökenli) bağlı olarak pek çok hastalık görülebilir. Bu bölümde petlerimizi beslerken yaptığımız doğru bildiğimiz yanlışlar hakkında bilgi verilecektir.
Kaliteli hazır yemler kullanıldığı sürece beslenme hastalıkları pek görülmez. Kalitesiz veya tek yönlü yemler kullanılması durumunda ise kedi ve köpeklerde kuşkusuz pek çok hastalık görülebilir. Kökeni ne olursa olsun, genellikle, hasta köpek ve kediler iştahsızdırlar. Bu nedenle, onlara bir şeyler yedirmek oldukça zordur. Bir yandan hasta hayvanla iletişim kurulması (okşama, tatlı dil gibi), öte yandan da yiyeceklerinin üzerine lezzet arttırıcı şeyler (et suyu, tavuk suyu gibi) dökülmesi bu konuda yardımcı olacaktır.
Hasta kedi ve köpeklerin besin madde ihtiyaçları kalite olarak sağlıklı kedi ve köpeklerdeki gibidir. Bununla birlikte, bazı besin maddelerinin miktarlarını değiştirmek, bazılarını kısıtlamak veya diyetten çıkarmak gerekebilir. Hastalıklarda besleme ayrı bir önem taşır, hatta bazı hastalıklar diyetle sağaltılabilir. Diğer bir deyişle, doğru besleme, hasta hayvanın iyileşme şansını arttırır. Hasta veya iştahsız olanlara genelde konserve mamalar verilmesi tercih edilir; çünkü, daha lezzetli oldukları için daha çok tüketilirler. Enerji ve besin maddeleri tüketimi devam ettiği sürece iyileşme şansı da artar. Mamanın biraz ısıtılması, azar azar ve sık sık verilmesi doğru bir uygulamadır. Temel sorun ne olursa olsun, hasta kedilerde az-çok iştahsızlık görülür. Yiyecek tüketiminin düşmesi hızla ağırlık kaybına neden olur. Ayrıca, hastalık sırasında protein ihtiyacının yüksek olması ve iştahsızlık nedeniyle enerji kaynağı olarak proteinlerin bir kısmının kullanılması vücut kaslarının erimesine, diğer bir deyişle hayvanın zayıflamasına yol açar.
Genel olarak, sindirim sistemi hastalıklarında bazı maddelerin sindirimi etkilenir. Söz gelişi, uzun süreli sürgün ve sık görülen kusma, yaşam için gerekli olan bir çok besin maddelerinin alınmasını azaltır. Enerji yetersizliği kilo kaybına; protein, vitamin ve mineral yetersizlikleri özgün bozukluklar yanında, genel olarak hastalıklara karşı direncin azalmasına da yol açarlar.
Köpek ve kedilerde görülen beslenme hastalıklarının çoğu yemleme kusurlarından kaynaklanmaktadır. Bunlardan sık rastlanan yemleme kusurları ve bunlara ilişkin öneriler şöyle özetlenebilir:
|
- |
Düzensiz öğün saatleri: Köpekler mümkün olduğu kadar her gün aynı saatlerde beslenmelidir. |
|
- |
Soğuk yem verilmesi: Buzdolabından çıkarılan yiyecekler ve içecekler köpeklere hemen verilmemelidir. |
|
- |
Yetersiz su: Özellikle hareketlerden sonra, sıcak günlerde ve kuru yemler verilmesi durumunda su yetersizliği söz konusu olabilir. İlke olarak hayvanlara içebilecekleri kadar su verilir. |
|
- |
Aşırı kemik yedirme: Köpeklerin her 1 kg canlı ağırlıkları için 10 g kemik verilebilir. Örneğin canlı ağırlığı 20 kg olan bir köpeğe en çok 200 g taze kemik verilebilir. Elverdiğince kanatlı kemikleri verilmemelidir. |
|
- |
Aşırı süt verme: Süt sürgüne yol açabilir. Bu nedenle sınırlı düzeyde verilmelidir. Köpeklerin her kg canlı ağırlıkları için 25 mI süt verilebilir. Örneğin canlı ağırlığı 20 kg olan bir köpeğe verilecek süt miktarı 1/2 litreyi aşmamalıdır. |
|
- |
Yalnız et yedirme: Tek yönlü olarak uzun süre et verilmesi, bazı hastalıklara (gut) ve yetersizliklere (Ca) yol açabilir. |
|
- |
Aşırı sakatat yedirme: Aşırı düzeyde mezbaha artıkları (akciğer, kıkırdak ve tendo bakımından zengin et, gırtlak ve sakatat) verilmesi sürgün ve sindirim bozukluklarına yol açabilir. |
|
- |
Tuzlu ve bozuk yem/yemek artıkları yedirme: Sindirim bozuklukları ve yetersizliklere yol açabilir. Bu nedenle, tuzlu ve bozuk yiyeceklerden kaçınmalıdır. |
|
- |
Nişastaca zengin yemlerin çiğ verilmesi: Patates, yulaf, mısır gibi yüksek düzeyde nişasta içeren ürünler pişirildikten sonra verilmelidir. Çünkü, pişirme bu tür yemlerin sindirimini arttırır. |
|
- |
Tatlılar: Çikolata, bonbon ve diğer tatlı maddeler yağlanma ve diş taşlarına yol açabilir. Kaldı ki, çikolata verilmesi zehirlenmeye de yol açabilir (teobromin). Fazla tatlı vermekten kaçınmalıdır. |
|
- |
Aşırı ve kontrolsüz yem tüketimi: Yağlanma ve organ bozukluklarına yol açabildiği için, hayvanlar, ihtiyaçları düzeyinde beslenmelidir. |
|
- |
Çiğ et verilmesi: Çiğ et taşıdığı bazı hastalık etkenleri (mikrop, parazit vb.) ile hastalıklara yol açabilir. Bu nedenle, ilke olarak, etler pişirildikten sonra verilmelidir. |
|
- |
Çiğ balık verilmesi: Parazit, tiyaminaz ve demir (Fe) bağlayan bir madde (anemiye yol açabilir) taşıyabilen çiğ balıklar da bazı hastalıklara neden olabilir. Dolayısıyla, balıklar mutlaka pişirilip verilmelidir. |
|
- |
Çiğ yumurta akı verilmesi: Sindirim enzimlerini inaktive eden bir madde ile anti-vitamin içerdiği için köpeklere çiğ yumurta verilmez. |
Kaynaklar
AMSTUTZ, HAROLD E., ANDERSON, DAVID P., ARMOUR, SIR JAMES JEFFCOTT, L.B., LOEW, FRANKLIN M., WOLF, ALICE M.(1998). Nutrition: small animals. Alınmıştır: The Merck Veterinary Manual Eighth Edition, Ed: Aiello, S.E., Mays, A.Philadelphia, Pennsylvania U.S.A. :1623-1643.
BLAZA, S. E., BOOLES, D., BURGER, I. H. (1989). Is carbohydrate essential for preg nancy and lactation in dogs? Alınmıştır: Nutrition of the Cat and Dog. Editörler: I. H. BURGER, J. P. W. RIVERS, Cambridge: Cambridge Univ.: 229-42.
BOWEN J, HEATH S (eds): Behaviour Problems in Small Animals. Practical Advice for the Veterinary Team. Edinburgh, Elsevier Saunders, 2005
ERGÜN, A., MUĞLALI, H., SAÇAKLI, P. (2013). Köpek ve Kedi Besleme, Beslenme Hastalıkları ve Klinik Besleme Genç Büro, Ankara.
LAFLAMME D.P. (2001). Effect of breed size on calcium requirements for puppies. Supplement to Compendium on Continuing Education for the Practicing Veterinarian 2001; 23 (9A): 66-69.
MCDONALD et al, 1995. Animal Nutrition. 5th edition.
NRC Chapter 15. Nutrient Requirements and Dietary Nutrient Concentrations. In: Nutrient Requirements of Dogs and Cats. The National Academic Press, Washington, DC. 2006: 357- 363.
NRC. Nitrogen (Crude Protein) minimum requirements, recommended allowances, and adequate intakes In: Nutrient Requirements of Dogs and Cats. The National Academic Press, Washington, DC. 2006: 116-120.
ROMSOS DR, PALMER HJ, MUIRURI KL. (1981). Influence of a low carbohydrate diet on performance of pregnant and lactating dogs. Journal of Nutrition, 111: 678-689.
SARI, M. (2005). Kedi Ve Köpeklerin Beslenmesi ve Beslenme Hastalıkları (kitap bölümü eklenecek)
SCHAEFFER, M. C., ROGERS, Q. R., MORRIS, G. (1989). Protein in the nutrition of dogs and cats. Alınmıştır: Practical Advice for the Veterinary Team. Edinburgh, Elsevier Saunders, 2005: 159- 205.
