Yavru Köpeklerin Bakım ve Beslenmesi

Sütten kesilecek olan eniklere, başlangıç olarak, sütle hazırlanmış bebek mamaları çay kaşığı yardımıyla ılık olarak verilebilir. Giderek aynı yiyecekten mama kaplarına günde iki kez konabilir. İlk hafta mama yemeye çalışacak olan yavrular, daha sonra yiyeceklerini tümüyle bitireceklerdir. Yemleme sırasında yavruları anneden ayırmak yerinde olacaktır. Yavrular, kaplarındaki yiyeceklerini bitiriyorlarsa günde 3–4 kez Reflex® puppy verilebilir.

Erişkinler için hazırlanmış mamalarının verilmesi taze etten daha yararlıdır. Ancak verilen her yiyeceğin çok ince kıyılmasına özen göstermek ve kalsiyum kaynağı olarak bir miktar kemik unu katmak gerekir. Eniklerin konserve yiyecekleri kolay yiyebilmeleri için mamanın onda biri kadar sıcak suyla ezilmesi ve karıştırılması önerilir.  İkinci haftadan itibaren Reflex® puppy verilen eniklere ilave yiyecek verilmesi gereksizdir.

Ana köpeğin sütünde bir azalma gözleniyorsa, yavrulara daha sık mama verilmesinde yarar vardır. Böylece yavrular daha çabuk büyüyeceklerdir. Yavruların erken memeden kesilmesi doğru olmaz. Annenin sütü yeterli, enikler de yeterince gelişiyorlarsa yavrular annelerini emmeyi sürdürebilirler. Beş haftalık yavrulara, emseler bile, hafif ılık su ile ıslatılmış Reflex® puppy verilmesi yerindedir.

Yavrular büyüdükçe öğün sayısı azalır. Nitekim, 3.–6. aylar arası için 3, 6.–9. aylar arası ve daha sonrası için de 2 öğün yeterli kabul edilebilir. Yavrulara mama seçme fırsatı verilmemelidir. Eniklere mama tabağı gösterilir ve 20–30 dakika sonra alınır.

Zayıf eniklerin beslenmesi: Süt yerine kullanılan mamaların (ikame) besin değeri yüksek olabilir. Süt emmeyen, mama yemeyen yavrular bir süre sonra zayıflayıp ölebilirler. Bunların ağızlarına damla damla süt verilmesinde yarar vardır. Bunda başarı sağlanmazsa, tüp veya sonda ile besleme yoluna gidilebilir. Hayvanı zorlamak doğru olmaz; çünkü, ciğerlerine yiyecek kaçırıp onun boğulmasına yol açılabilir.

İlk yemek: Olağan koşullarda bir enik 4 öğün yeme alışkanlığı gösterir. Hayvan ürkmüş, sıkılmış, araba tutmuş, rahatsızlanmış olabilir. Köpek yavruları, mama yerken rahatsız edilmemelidir.

Diğer köpekler/hayvanlar ile karşılaşma: Yavru köpekler, diğer hayvanlar ile titiz bir incelemeden sonra bir araya getirilebilir. Yaşlı ve dişi köpekler başka hayvanı pek istemezler. Bu işi, en azından bir hafta hayvanları özenle gözleyerek yapmak gereklidir. Yavrular, yaşlı köpeklerden de taklit yoluyla çok şey öğrenebilir.

Kediler, köpek eniklerini pek sevmez, ondan hep çekinir ve kaçarlar. En azından bir hafta, birlikte gezip dolaştıktan sonra, belki, ev içinde birlikteliğe alışırlar.

Yatma saati geldiğinde yavru köpeğinize rahatlaması için olanak sağlanması önemlidir. İlk bir iki gece enikler yeni evlerine aIışamaz ve geceleri tedirgin olabilirler. Yuvasından, annesinden ve kardeşlerinden ayrılan yavru, sahibinin de ayrılıp yatağa gitmesinden sonra, sıkılıp üzülmeye ve sızlanmaya başIayabilir. Bu durumda, onu cezalandırmak yerine, susuncaya kadar beklemek daha doğru olur. Susar susmaz sevip okşamalı ve ödüIlendirilmelidir.

Köpeklere yaşlarına göre yeterli ve dengeli besinler vermek gerekir. Eniklere, yiyebileceğinin % 80 kadarını vermek yerinde bir alışkanlık olacaktır, Aşırı yiyecek vermek, hayvanda oburluk ve şişmanlığa, bunlar da bir takım olumsuzluklara (iskelet bozuklukları, ömür kısalması, ek masraf gibi) yol açar.

Mama zamanının kararlaştırılması: Bir yaşını dolduran köpekler günde bir (akşamları) veya iki (sabah, akşam) öğün üzerinden beslenebilirler. Ufak yapılı köpekler, genellikle iki öğünde ama azar azar yerler. Aşırı mama tüketimi kusma ve sürgüne yol açabilir. Köpekler, genellikle, ev içinde aile yaşamına kolayca uyabildikleri için ailenin ve köpeğin beslenme saatleri eş zamanlı olarak ayarlanabilir.

Mama yeri: Köpekler elverdiğince aynı zaman ve aynı yerde beslenmelidirler. Petinizi mutfakta, terasta ya da dışarıda örtülü bir yerde besleyebilirsiniz. Mama ve su kapları plastik bir altlık üzerine konabilir. Bazı köpekler derli toplu, bazıları da dağıtarak, yani mama kabının içinde değil, aldıkları bir parçayı dışarda yeme eğilimi gösterirler. Bunlar için, yedikleri yere bir gazete sermekte yarar vardır. Yenmeyen yiyecekleri uzun süre yerde bırakmak doğru olmaz. Çünkü, bekleyen yiyecekler kolayca bozulurlar, bozuk yiyecekler de hastalıklara yol açabilir.

Birden çok yavrunun beslenmesi: İki ya da daha fazla yavrusu olanlar ayrı kaplardan, birbirlerinden uzakta beslenmelidir. Aksi takdirde aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir:

Mama kapları: Paslanmaz çelik kaplar tercih edilmelidir. Uzun yayvan kulaklı köpekler, bazen kulaklarını kap içerisine sokarak deri hastalıklarına yol açabilirler. Kaldı ki sığ kapların kullanılması yavruların boğulma riskini de azaltır.

Yavru için uygun yer hazırlanması: Sütten kesilen yavru köpek için kendini güvencede hissedeceği bir ortamın sağlanması gerekir. Annesi, kardeşleri ve eski yuvasından ayrılan bir enik için uygun bir yuva ve bir yatağın önemi çok büyüktür. İlk gün için bir karton kutu önü açılmış bir sandık iyi bir başlangıç sayılabilir.

Eniklere su ve mama ayrı kaplarda verilmeli ve önlerinden su hiç eksik edilmemelidir. Bu kaplar için yavrunun kolay erişeceği, etrafını kirletmeyeceği uygun bir yer bulunmalıdır.

Edinilen yavruyu sabahleyin eve getirmeye çaba gösterilmelidir. Böylece, gün boyunca onunla oyalanır ve yeni yuvasına alıştırılabilir. İlk gün sahibi kadar, köpek için de önemli bir gün sayılır.

Yavru bir battaniyeye sarılı olarak karnından tutulup kucağa alarak eve getirilebilir. Enikler kısa gezilerde, genellikle, araç tutmasından rahatsız olabilirler. Bu yüzden, araçta gazete kağıdı bulundurulmasında yarar vardır.

Yetiştiriciden öğrenilecekler: Yeni bir köpek yavrusu edinilirken, alınan kişilerle görüşerek hayvanın soy kütüğü (pedigri) öğrenilir. Hayvan safkan ise yetiştirici, hayvanın soy kütüğünü alıcıya verir. Bu belge ile hayvanın, soyu belgelenir. Bu arada köpeğe hangi aşıların yapıldığı öğrenilir. Alınacak aşı belgelerinde tarihlere dikkat edilir. Yavruya neler yedirildiği öğrenilir. Çünkü, yiyecek ve yavru kopek mamaların birden bire değiştirilmesi doğru olmaz. En azından bir kaç gün için hayvana aynı mamaların verilmesi yerinde olur. Sevgi amaçlı da olsa, eve yeni getirilen hayvan asla örselenmemelidir.

Yavru köpeklerde tuvalet eğitimi: Yeni bir köpek eve alınınca, ona öğretilmesi gereken en önemli alışkanlıklardan biri tuvalet eğitimidir. Enikler sık sık tuvalete çıkarak ortalığı kirletirler. Yanlış yer seçenleri cezalandırmak yerine, onları doğru yönde eğitmek ilke olmalıdır. Her yemekten sonra tuvalet ihtiyacı doğabilir. Bu durumda, hayvan çevresini dolaşır, koklar kısaca ihtiyacını belli eder. Önce yavrunun tuvalet yeri belirlenir.

Eğer bir apartman katında oturuluyor ve zaman daha çok dışarıda geçiriliyorsa, bu kez de aşağıdaki gibi bir yol izlenerek gazete kağıtları üzerine tuvalet eğitimi gerçekleştirilebilir. Yavru köpek tabanına gazete yayılmış boş bir odaya konur. Hayvan bir yeri seçip oraya tuvaletini yaptığında, diğer kağıtlar kaldırılır. Kirletilen kağıt kapı arkasına doğru uygun bir yere konur. Güneşli bir havada bu kağıt da dışarı alınır ve ertesi gün atılır. Hayvan büyük bir olasılıkla tuvaletini dışarıda belirlenen yere yapacaktır. Her eğitim gibi, tuvalet eğitimi de olumlu yönde tamamlandıkça, enik kural olarak ödüllendirilmelidir.

Normal koşullarda yavrular 4 hafta kadar annelerince yeterli düzeyde beslenirler. Bu nedenle, ek beslemeye gerek yoktur. Buna karşılık, annenin yeterince süt veremediği durumlarda, ek besleme yapılır. Bu amaçla yumurta sarısı, kemik unu ve vitaminler ile zenginleştirilmiş inek sütü verilebilir. Ancak, her öğün taze hazırlanmayı gerektirdiği için, bu işlem oldukça zahmetlidir. Oysa, Reflex® puppy gibi yüksek kaliteli hazır mamalar ılık suda eritilerek kolayca içirilebilir.

Yaklaşık 3 haftalık enikler ana sütü veya yapay süt (ikame) dışında başka yiyecekleri de tüketebilirler. Bu yiyecekler önce lapa halinde olmalıdır. Bunlar yavaş yavaş küçük parçalar halinde et, karaciğer ve kaynatılmış yumurta ile desteklenmelidir. Ayrıca, sabah ve akşamları sütle ıslatılmış hazır mamalar, öğle üzeri de süt verilebilir. Sonra, mama miktarı yavaş yavaş artırılır, süt miktarı değiştirilmez. Böylece kuru yiyecek tüketimi artırılmaya çalışılır. Enikler 6 haftalıkken sütten kesilirler. Sütten kesme, belli aralıklarla analarından uzaklaştırılarak ve yavaş yavaş yapılmalıdır. Bu dönemde dişler tam gelişmediği için sert yiyeceklerden kaçınılmalıdır.

Sütten kesilen yavru köpekler, kaliteli mamalarla beslenmelidir. Yiyecekleri, hayvanlar üç aylık olana kadar günde 4-5 kez, 3-5 aylıkken günde 3 kez, 5-10 aylıkken 2 kez, daha sonra da 1 veya 2 kez, elverdiğince aynı saatlerde verilmelidir. Yiyecek tüketimi, 9 aylıkken ergin köpeklerinkinin % 10 fazlası, 18 aylıkken de ergin köpeklerin tükettiği kadar olur. Yem tüketimindeki bireysel farklılıklar nedeniyle, eniklerin davranışları gözlenerek, yeterli düzeyde tüketim güvence altına alınmalıdır. Aşırı besleme, ekonomik olmadığı gibi çeşitli hastalıklara (iskelet bozuklukları vb), yetersiz besleme de yavaş gelişmeye yol açabilir. Beslenme yetersizliği olan enikler için yapay besleme önerilebilir. Bu, ilk 3–4 haftada gelişmeyi biraz geciktirebilir; fakat sonradan gecikme kapanır. Eniklerin mırıldanması ne onların aç oldukları anlamına gelir, ne de fazla besleme için bir gerekçe oluşturur.

Yeterli yiyecek tüketiminin pratik göstergeleri arasında dışkının normal kıvamı ile normal idrara çıkma gösterilebilir.

Öksüz yavruların beslenmesi:
Bu deyim ölüm, hastalık ve emzirme yetersizliği gibi nedenlerle anasını emmeyen enikleri kapsar. Yeni doğmuş öksüz bir eniğin ilk ihtiyacı sıcaklıktır. Çevre sıcaklığı 30–35 °C’ye ayarlanmalıdır. Bu amaçla, enikler bir kutu içerisine konularak üzerleri örtülebildiği gibi kutunun yanına veya üzerine bir ısıtıcı da yerleştirilebilir.

Öksüz enikler için en uygun besleme anne sütü ile olanıdır. Anne sütüne en iyi seçenek ise köpek yavruları için hazırlanmış olan kaliteli bir süt ikame (SİY) yemidir. En kaliteli de olsa, SİY, kolostrum gibi bağışıklık maddelerini içermediği için, öksüz yavruların enfeksiyöz hastalıklara karşı korunması açısından öksüz yavruların bakım ve beslenmesi ayrı bir özen gerektirir. Yeni doğan eniklerin beslenmesinde 5-10 ml sıvı yeterlidir. Bu arada yavrular her gün tartılarak ağırlık artışları belirlenir. Acil durumlarda inek sütü kullanıIabilir; ancak eniklerin büyümesi için inek sütünün yeterli olmadığı unutulmamalıdır. SİY, buzdolabında saklanır ve içirileceği zaman 30 °C’ye ısıtılır.

Annesi ölen veya yeterince süt vermeyen yavruların beslenmesinde biberon kullanılması yerinde olacaktır. Yeni doğan enikler, iştahına göre 2–3 saatte bir aşağıdaki gibi bir yol izlenerek beslenebilirler.

Öksüz yavruların süt ikame yemi ile beslenmesinde aşağıdaki gibi bir yol izlenebilir (Çizelge 4).

Çizelge 4. Öksüz eniklerin süt ikame yemi ile beslenme programı

Öksüz enikler, yaklaşık olarak 3 haftalık olduğunda yavaş yavaş sütten kesilebilirler.